Brzoza karłowata
Brzoza karłowataGałązki brzozy karłowatej Brzoza karłowata na Grenlandii Brzoza karłowata (Betula nana
L.
) –
gatunek
karłowatego krzewu z rodziny
brzozowatych
(Betulaceae). Występuje głównie w
tundrze
półkuli północnej. We florze polskiej brzoza karłowata jest
reliktem glacjalnym
. Rozmieszczenie geograficzne
Zasięg
geograficzny obejmuje tereny w strefie klimatu arktycznego i umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej. Rośnie w północnej
Azji
i
Europie
. Na kontynencie tym izolowane stanowiska znajdują się w części środkowej (m.in. w Polsce), a nawet południowej (
Rumunia
,
Włochy
,
Francja
), gdzie rośnie na odizolowanych stanowiskach w górach. W
Ameryce Północnej
występuje na
Grenlandii
, w
Kanadzie
i
Alasce
[2]. W
Polsce
występuje na 3 reliktowych stanowiskach: Morfologia- Pokrój
-
Krzew
lub
krzewinka
o wysokości rzadko przekraczającej 1 m i szerokości ok. 0,5–1,2 m.
-
Pędy
- Bardzo ciemne, niemal czarne.
Pączki
okrągławe, bardzo drobne, pędy skrócone bardzo drobniutkie. Młode pędy omszone, potem łysiejące.
-
Kwiaty
-
Roślina jednopienna
, ale kwiaty męskie i żeńskie zebrane są w oddzielne kwiatostany –
kotki
. Żeńskie kotki wyrastają pojedynczo na bocznych krótkopędach, podczas owocowania osiągają długość 1,5 cm. Wałeczkowate kotki męskie mają długość 0,5–1,5 cm i wyrastają na wierzchołkach lub po bokach pędów.
-
Liście
- Małe, prawie okrągłe, o brzegu nierównomiernie ząbkowanym, ciemnozielone, połyskujące, jesienią zielonożółte lub żółte. Długość 0,5–1,5 cm, ogonki bardzo krótkie,
przylistki
trwałe. Młode liście są owłosione i mają żywiczne gruczołki, starsze są nagie. Jesienią liście przebarwiają się na żółtopomarańczowo.
-
Owoc
- Wąsko oskrzydlone
orzeszki
.
Biologia i ekologia
Roślina wieloletnia
,
nanofanerofit
. Kwitnie w kwietniu–maju, jest
wiatropylna
. Preferuje gleby kwaśne, torfiaste, odpowiednio wilgotne. Rośnie na
torfowiskach
wysokich i ich obrzeżach. Roślina całkowicie mrozoodporna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla związku (All.) Oxycocco-Empetrion[3]. Liczba
chromosomów
2n
= 28[4]. ZmiennośćTworzy
mieszańce
z
brzozą brodawkowatą
i
b. omszoną
[4]. Wyróżniane są dwa podgatunki[2]: - Betula nana L. subsp. exilis (Sukaczev) Hultén (
syn.
Betula exilis Sukaczev) występujący w północnej Azji i Ameryce Północnej.
- Betula nana L. subsp. nana występuje w Europie, na Grenlandii i we wschodniej części kanadyjskiej prowincji
Terytoria Północno-Zachodnie
.
Zagrożenia i ochronaRoślina objęta w Polsce
ochroną gatunkową
. Kategorie zagrożenia gatunku: Najpoważniejszym zagrożeniem dla tej rośliny jest osuszanie podmokłych terenów na których występuje oraz zagłuszanie jej przez inne, bardziej ekspansywne drzewa. Aby temu zapobiec, w rezerwacie przyrody Linje usunięto rozrastające się brzozy omszone. Zastosowanie-
Roślina ozdobna
: gatunek polecany na wrzosowiska oraz do ogrodów skalnych i naturalistycznych.
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-01-07].
- ↑ 2,0 2,1
Betula nana
(
ang.
). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2 stycznia 2008].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ 4,0 4,1 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. .
Bibliografia- W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. .
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Inne hasła zawierające informacje o "Brzoza karłowata":
Torfowisko wysokie
wysokim odsetkiem gatunków reliktowych, głównie z okresu ostatniego zlodowacenia. Należą tu m.in.
Brzoza karłowata
Betula nana i
malina moroszka
Rubus chamaemorus. Zobacz też
torfowisko
torfowisko niskie
torfowisko ...
Bór świeży
...
Wielki Staw (jezioro w Karkonoszach)
wynosi 1540 m . Brzegi stawu otoczone są roślinnością subalpejską
wierzba lapońska
,
Brzoza karłowata
,
kosodrzewina
. W wodach rośnie
relikt
epoki polodowcowej
poryblin jeziorny
, żyje ...
Duma
...
Torfowisko
...
Polska Czerwona Księga Roślin
stopowata
turzyca żytowata
wełnianka delikatna
widlicz (widłak) Isslera
zmienka górska
żmijowiec czerwony
EN (endangered) - zagrożone (59)
brzeżyca jednokwiatowa
Brzoza karłowata
brzoza niska
buławnik czerwony
cebulica dwulistna
chamedafne północna
dąb omszony
dziurawiec wytworny
dzwonek brodaty
dzwonek karkonoski
elisma wodna
głodek mroźny
gnidosz ...
Toruń
...
Język czeski
...
Pobrzeże Kaszubskie
...
Bór sosnowy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Brzoza karłowata":
Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13)
...
032. Ekologia biosfery (plansza 3)
...
005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 14)
...
|